YABANCILARIN TÜRKİYE’DE BOŞANMALARI DURUMUNDA EVLİLİK MALLARINA İLİŞKİN UYGULANACAK HUKUKUN BELİRLENMESİ

Yabancıların Türkiye’de Türk Mahkemeleri’nde açacakları boşanma davalarında evlilik mallarına ilişkin uygulanacak hukuk aşağıdaki şekilde belirlenecektir;

Örneğin, Rus vatandaşlığına sahip iki kişinin Türkiye’de boşanma davası açması durumunda Türk Mahkemeleri’nde açılan davada yabancılık unsuru olduğundan ilk olarak davanın esası hakkında hüküm verilmeden önce Milletlerarası Özel Hukuk Kanunu’na (MÖHUK) göre uygulanacak hukukun tespit edilmesi gerekmektedir. Yabancıların Türkiye’de boşanma davası açması söz konusu olduğunda evlilik mallarına ilişkin uygulanacak hukuka ilişkin hükümler MÖHUK madde 15 ile düzenlenmiştir.

Bu durumda, öncelikli olarak eşlerin evlenme anında evlilik birliğinin sona ermesi ve evlilik mallarının tasfiyesine ilişkin uygulanacak hukuk ile ilgili bir seçim yapıp yapmadıklarına bakılır. Taraflarca herhangi bir seçim yapılmaması durumunda öncelikle evlenme anında ortak bir milli hukukları olup olmadığına bakılır. Bu durumda evlilik anında seçim yapılmamış ise ve eşlerin ikisi de Rus vatandaşlığına sahipse MÖHUK hükümlerine göre Rus hukuku esas alınarak yargılama yapılır.

Ortak milli hukukun bulunmaması durumunda ise eşlerin evlenme anındaki müşterek mutad mesken hukuku, yani ikametgâh hukuku uygulanır. Öyleyse, evlilik anında eşlerin ikisi de Rus vatandaşı olmadığı durumlarda, evlilik anında ortak mutad meskenleri Rusya ise yine Rus hukuku uygulanacaktır. Her iki durumun da bulunmaması halinde ise Türk hukuku uygulanacaktır.

Ancak, uygulanacak hukukun Türk hukukundan farklı bir hukuk olarak belirlenmesi halinde dahi malların tasfiyesinde Türkiye’de bulunan taşınmaz mallar için Türk hukukunun uygulanması gerekmektedir. Yani, evlilik malları için Rus hukuku uygulanacak olsa bile Türkiye’de bulunan gayrimenkullerin paylaşılmasında Türk hukuku uygulanacaktır.

TARAFLARDAN BİRİNİN TÜRK VATANDAŞI OLMASI DURUMUNDA UYGULANACAK HUKUK
MÖHUK madde 4, birden fazla vatandaşlığa sahip olanlar hakkında, bunların aynı zamanda Türk vatandaşı olması halinde Türk vatandaşlığı esas alınacağını ve Türk hukuku uygulanacağını öngörmüştür. Yani taraflardan birinin Türk vatandaşı, diğerinin ise Rus vatandaşı olduğu durumlarda yukarıda açıklanan hususlar geçerli olacaktır. Ancak yargılamanın devamı sırasında Rus vatandaşı olan tarafın Türk vatandaşlığını kazanıp, bunu ileri sürerek Türk hukukunun uygulanması gerektiğini iddia etmesi durumunda mahkemenin Türk vatandaşlığını öncelikli tutarak Türk hukukunu uygulaması ihtimali bulunmaktadır.