MAL REJİMİ NEDİR?

Mal rejimi; evlilik birliği devam ederken eşlerin kazançlarının aidiyeti ve yönetimi; evlilik sona erdiğinde ise bunların paylaşımı dâhil olmak üzere hukuki akıbetini düzenleyen kurallar bütünüdür.

Türk Medeni Kanunu uyarınca dört mal rejimi türü vardır;

• Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
• Mal Ayrılığı Rejimi
• Mal Ortaklığı Rejimi
• Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi

Eşler aralarında yaptıkları mal rejimi sözleşmesi ile kanunda belirtilen mal rejimlerinden dilediklerini seçebilmektedirler. Şayet eşler arasında mal rejimi sözleşmesi yapılmamış ise o evlilikle ilgili kanun uyarınca yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanacaktır. Önemle vurgulamak gerekir ki yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma rejiminin yürürlüğe girmesi 1 Ocak 2002 tarihinde yeni Medeni Kanun ile olmuştur. Dolayısı ile 2002 tarihinden önce evlenen kişilerin günümüze boşanmaları söz konusu olduğunda 2002 yılından evvel edinilen mallara ilişkin eski medeni kanun hükümleri (mal ayrılığı rejimi) uygulanacak, 2002 yılından sonra edinilen mallar için yeni medeni kanun hükümleri uygulanacaktır.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Edinilmiş mal TMK madde 219’da “Edinilmiş mal her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Edinilmiş mallar TMK m.219 uyarınca özellikle 5 grup haline sayılabilir;

• Eşin çalışmasının karşılığı olan edinimler,
• Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan kuruluşlar tarafından yapılan ödemeler,
• Çalışma gücü kaybı sebebi ile ödenen tazminatlar,
• Kişisel malların gelirleri,
• Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Mal Ayrılığı Rejimi

Mal ayrılığı rejiminde TMK m.242 uyarınca her eş kendi malvarlığı üzerinde tam tasarruf yetkisine haizdir. Evlilik süresi içerisinde edinilen mallar kimin adına kayıtlı ise evlilik sona erdiğinde de onun üzerine kalmaktadır.

Mal ayrılığı rejiminde; bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır.

Mal Ortaklığı Rejimi

Mal ortaklığı rejiminde eşlerin kanun gereğince kişisel mal sayılanlar dışındaki malları ile gelirleri ortak mülkiyet olarak kabul edilmektedir. Hiçbir eş, ortaklık payı üzerinde tek başına tasarruf hakkına sahip değildir.

Kanun gereğince kişisel mal olarak kabul edilen mallar TMK m.220’de sayılmıştır.

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
• Manevî tazminat alacakları,
• Kişisel mallar yerine geçen değerler.

Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi

Paylaşmalı mal ayrılığı rejiminde de aynı mal ayrılığı rejiminde olduğu gibi her eş kendi malvarlığı üzerine tam tasarruf yetkisine haizdir. Paylaşmalı mal ayrılığı rejimini mal ayrımı rejiminden ayıran fark ise aileye özgülenen mallar üzerinde eşlerin hak sahibi olmasıdır.

TMK m. 250 uyarınca; eşlerden biri tarafından paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra edinilmiş olup ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallar ile ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi hâlinde eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Örnek olarak aile konutu verilebilir.